پوشش گلخانه و نور

مقدار تابش خورشید در فصل زمستان مناطق معتدل به حداقل مقدار خود می‌رسد. بنابراین عبور نور کافی و حداکثر از پوشش گلخانه، حداقل شرط لازم برای رشد و توسعه پوشش گیاهی و تولید محصول با کیفیت در فصل زمستان است. وجود شیب مناسب برای سقف گلخانه یکی از موارد مهم و ضروری برای ورود نور کافی، جلوگیری از کندانس قطرات آب روی سقف و چکه کردن آن‌ها روی گیاه کاشته شده است. پوشش‌های محلی و مرسوم هر یک ضریب عبور نور مخصوص به ‌خود را دارند که بر اساس نوع گلخانه و هزینه ساخت آن مورد استفاده قرار می‌گیرند (خصوصیات مختلف هر نوع پوشش گلخانه به هنگام استفاده از آن در مناطق مختلف و با شرایط آب و هوایی متفاوت باید در نظر گرفته شود).

چون نوع پوشش گلخانه مشخص کننده میزان دریافت نور از طریق گیاه کاشته شده است، باعث افزایش کیفیت و کمیت محصول کاشته شده در گلخانه هم می‌شود.

– نوع مواد مورد استفاده به‌عنوان پوشش گلخانه

پوشش‌های مورد استفاده برای یک گلخانه باید شرایط زیر را داشته باشند:

• ضریب عبور نور بالا برای امواج مرئی (امواج مورد نیاز برای عمل فتوسنتز باطول موج ۴۰۰ تا ۷۰۰ نانومتر)

• ضریب عبور نور کم برای امواج با طول موج بلند و نور مادون قرمز دور در محدوده ۳۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ نانومتر

• عمر بالا در مقابل انواع شرایط محیطی از جمله تابش نور مستقیم

• مقاومت بالا در برابر امواج ماورائ بنفش (UV)

• ضد چکه بودن در مقابل کندانس قطرات آب در قسمت داخلی گلخانه

• دارا بودن خاصیت نبود تجمع ذرات گرد و غبار

• مقاومت در مقابل وزش باد

برخی از محققان پوشش‌های پخش کننده امواج نوری را توصیه کرده و برای استفاده ترجیح می‌دهند.  این نوع پوشش‌ها مانع از سوختگی برگ‌های گیاهان در اثر تابش مستقیم نور خورشید شده و همچنین باعث پخش بهتر نور در گلخانه و بین گیاهان می‌شوند. استفاده از این مواد باعث کاهش میزان کل نور ورودی به گلخانه و همچنین نور فعال فتوسنتزی گیاه (PAR) می‌شود و این نکته به‌خصوص برای زمستان یک مشکل بالقوه محسوب می‌شود ( در تمامی پوشش‌ها باید به دریافت حداکثر میزان نور توسنتزی مخصوصا در فصل زمستان و برای سبزیجات توجه خاص داشت).

مهمترین پوشش‌های سقف برای گلخانه‌ها عبارتند از:

• شیشه

• پلاستیک سخت و فشرده شامل:

  – پلاستیک دولایه با لایه اکریلیک (PMMA)

  – پوشش دولایه پلی‌کربنات(PC)

• پوشش پلاستیکی شامل:

  – پلاستیک پلی‌اتیلن (PE) با مقاومت در مقابل امواج ماوراءبنفش

  – پلاستیک پلی‌اتیلن با جذب امواج مادون قرمز دور(PE-IR)

  – پلی‌اتیلن با لایه اتیلن‌وینیل استات (PE-EVA) با ضریب عبور کم در مقابل امواج مادون قرمز دور

  – پلی‌وینیل کلراید (PVC) که بیشتر در ژاپن استفاده می‌شود و ضریب عبور کم در مقابل امواج مادون قرمز دور دارد

  – پلاستیک با عنوان اتیلن تترافلوراتیلن (ETFE). نوعی پوشش پلاستیکی با ضریب عبور بین ۹۳ تا ۹۵ درصد برای امواج مرئی، ضریب بالا برای امواج ماوراءبنفش و ضریب کم برای امواج مادون قرمز دور و عمر بالا در حدود ۱۰ سال. این پوشش هزینه‌ای حداقل ده برابر پوشش‌های پلاستیک معمولی(PE) دارد و معمولا با عرض کم ساخته می‌شود.

  – صفحات یا شبکه‌های پلاستیکی برای استفاده در سایه‌بان‌ها

مقادیر عبور نور پخش و مستقیم برای انواع پوشش‌های گلخانه در جدول ۲ آورده شده است.

 برگرفته از کتاب تکنولوژی گلخانه ـ ساخت و کنترل شرایط محیطی نوشته دکتر سید جلال طباطبایی و دکتر مرتضی تاکی