کشت هیدروپونیک

هیدروپونیک

هیدروپونیک چیست؟
هیدروپونیک که از دو کلمه hydro (آب) و ponos (کار) تشکیل یافته که عبارت است از کشت گیاه در آب یا محلول غذایی. این لغت در فارسی آبکشت ترجمه شده است.
امروزه تکنولوژی پرورش گیاهان در محلول غذایی (آب حاوی کودها) با یا بدون استفاده از محیط کشت و یا بستره اعم از شن و ماسه و قلوه‌سنگ‏‏، ورمیکولیت، پشم سنگ، پرلیت،‌‌ پیت موس، کویر(مواد زاید پوست نارگیل یا خاک اره) هیدروپونیک خوانده می‌شود.
سیستم‌های هیدروپونیک مایع محیط یا بستره‌ای برای نگهداری ریشه گیاهان ندارند، سیستم‌های هیدروپونیک بستره‌ای از یک محیط کشت جامد یا همان بستره برای نگهداری گیاه برخوردارند.
استفاده از هیدروپونیک توأم با گلخانه سیستمی با تکنولوژی سطح بالا است و به سرمایه‌گذاری زیادی احتیاج دارد. میزان تولید در چنین سیستمی نیز بسیار زیاد بوده و از نظر مصرف آب و زمین بسیار با صرفه و در برابر شرایط جوی محفوظ است. از آنجا که تنظیم شرایط محیطی ریشه و هوا اهمیت فوق‌الاده‌ای در یک چنین سیستم‌های کشاورزی دارد، پرورش گیاه در فضایی انجام می‌گیرد که در طراحی آن کنترل حرارت محیط ریشه و هوا، نور، آب،‌ تغذیه گیاه و شرایط نامساعد جوی تمامأ‌ در نظر گرفته شده است.
از منافع هیدروپونیک می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱- حذف خاک و در پی آن حذف آفات، امراض و قارچهای خاکزی آلاینده گیاه.
۲- حذف مزاحمت علفهای هرز و نهالهای ضعیف که به این ترتیب دیگر نیازی به علفکش نبوده و زحمت وجین و تنک کردن کاهش زیادی می‌یابد.
۳- حذف عملیات آماده سازی خاک قبل از کاشت و در نتیجه صرفه جویی در هزینه های ثابت اولیه.
۴- افزایش زیاد عملکرد و کاهش چرخه کشت گیاهان (سرعت رشد بالا) و در نتیجه امکان چندین نوبت کاشت در سال.
۵- کاهش فضای رشد(حداکثر استفاده از فضای ممکن).
۶- جلوگیری از اتلاف آب و عناصر غذایی با باز چرخش آنها.
تاریخچه هیدروپونیک
در حالیکه بنظر می‌رسد کشت هیدروپونیک ابداع تازه‌ای باشد، پیشینه آن را می توان در تمدنهای اولیه بشر ردیابی کرد. علوم هیدروپونیک با انجام آزمایشهای اولیه و تعیین ترکیب غذایی گیاهی، پا به عرصه وجود گذاشت. این آزمایشها به اوایل قرن ۱۶ میلادی باز می‌گردد. علاوه بر این مدارک تاریخی دال بر این است که حتی قبل از این تاریخ نیز بعضی افراد، اقدام به کشت گیاهان در ترکیبات بدون خاک و حاوی شن و قلوه‌سنگ می‌نمودند. باغهای معلق بابل و باغهای شناور قبایل آزتک مکزیک از نمونه‌های بارز باغبانی هیدروپونیک اولیه می‌باشند. تاریخ دانان اخیرأ خطوط تصویری ویژه‌ای را کشف کرده‌اند که گویای کشت گیاهان در آب طی هزاران سال قبل می‌باشند.
بسترهای کشت هیدروپونیک
در بیشتر باغ‌های هیدروپونیک، از بسترهای کشت غیر خاکی عمدتأ برای جوانه زنی بذور و یا ریشه‌زایی قلمه‌ها استفاده می شود. هرچه بستر کشت کوچکتر باشد، مدیریت آن آسانتر و ارزانتر خواهد بود. این مهم برای افرادی که قصد بهره‌‌‌‌‌‌‌وری از باغ‌های هیدروپونیک خود دارند بسیار قابل توجه می‌باشد. از بدو پیدایش سیستم‌های هیدروپونیک اولیه که در آنها از قلوه‌ سنگ‌ها و شن‌های رودخانه‌ای استفاده می‌شده است راه زیادی طی شده و تغییرات و تحولات فراوانی صورت گرفته تا بشر به بستر های کشت بدون خاک پیشرفته امروزی دست یافته است.
در یک بستر کشت کامل، نسبت بین هوا و آب تقریبأ برابر است. همانطور که می دانید گیاهان به آب و عناصر غذایی در حد مطلوب و مناسب نیاز دارند تا رشد و عملکرد خوبی داشته باشند. ظرفیت نگهداری آب یا هوا بسته به خلل و فرج ریز میان تشکیل دهنده محیط کشت دارد.
بافت شنی ریز برخوردار از خلل و فرج بسیار کوچک قادر به حفظ آب و هوای زیاد نیست. از طرف دیگر، قلوه سنگ‌های درشت واجد منافذ بزرگتری بوده که قادر به نگهداری مقدار زیادی آب و هوا می باشد. با این وجود طبق یک قانون علمی، هرچه خلل و فرج محیط کشت بزرگتر باشد، حرکت و پویایی آب در میان این خلل و فرج راحتتر می‌باشد. در صورتیکه در سیستم مورد نظر؛ محلول غذایی را پیوسته بازچرخش نمایید؛ به یک بستر کشت با زهکشی سریع نیاز خواهد داشت. در این رابطه توجه کنید که علیرغم تخلخل و زهکش بالای قلوه‌سنگ درشت می توان جهت چرخش پیوسته عناصر غذایی از آن استفاده نمود.
اهم خصوصیات یک بستره کشت کامل به قرار زیر می‌باشند:
۱- دارای نسبت هوا و آب یکنواختی باشد.
۲- به مرور زمان در مقابل تغییرات pH مقاومت نماید.
۳- ارزان و سهل الوصول باشد.
۴- از نظر وزنی سبک بوده و به سهولت بتوان در محیط‌ های بسته و باز با آنها کار کرد.
۵- به آسانی تجزیه نشود.
۶- ریشه گیاهان را در برابر تغییرات و نوسانات شدید دما و رطوبت حفظ کند.
الیاف نارگیل
بستر کشت الیاف نارگیل با نامهای تجاری اولترا پیت، کوکوپیت و کوکوتک نیز متداول می‌باشد. این فرآورده گامی مهم به سمت بسترهای کشت بدون خاک آلی بشمار می‌رود. الیاف نارگیل که از ریزه‌های خشک پوست نارگیل به دست می‌آیند مثل ورمی کولیت، قدرت جذب آب و همچون پرلیت قدرت نگهداری هوا را داشته و یک بستر کامل آلی بشمار می‌رود. پوسته نارگیل را کاملا ریز ریز کرده و با بخار استریل می‌نمایند که در محیط رشد مناسبی برای ریشه زایی مطلوب گیاهان بوده و نیز می‌تواند به خوبی از گیاهان در برابر آفات و امراض ریشه ‌ای محافظت نماید. برخلاف پیت موس، می‌توان دو یا چند مرتبه از آن استفاده نمود. رایج‌ترین شکل قابل استفاده این ماده در بازار به صورت قالبهای فشرده می‌باشد که قبل از استفاده باید آن را در ظرفی از آب خیس نمود. با خیساندن قالبهای فشرده و جذب آب؛ حجم قالب تا ۶ برابر حالت فشرده اولیه افزایش یافته که تقریبأ تا ۳/۱ فوت مکعب می‌رسد و رنگ آن شباهت بسیار زیادی به پودر قهوه دارد. یکی از مزایای این ماده این است که دستان، لباس یا فرش اطاق را آلوده نکرده و چنانچه مقداری از آن سهوأ روی زمین ریخت به راحتی می‌توان تمام آن را جارو کرد، بدون آنکه حتی ذره‌ای روی زمین بماند.
از مزایای دیگر این ماده می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱- حجم بالای نگهداری اکسیژن حتی بیشتر از پشم سنگ.
۲- برخلاف پشم سنگ، بقایای آن برای محیط زیست مضر نمی‌باشد.
۳- واجد ترکیبات آلی است و همچنین الیاف آن دارای هورمونهای ریشه زایی طبیعی می‌باشند.
پرلیت
سابقه استفاده این ماده نسبت به هر ماده مورد استفاده در کشت بدون خاک بیشتر بوده و از حبه‌های شفاف باد کرده و سبکی ساخته شده و ظرفیت نگهداری هوای آن بسیار بالا است. قابلیت نگهداری اکسیژن این ماده، مهمترین عاملی است که استفاده از آن را در کشت‌های خاکی و بدون خاکی میسر ساخته است. مهمترین عیب پرلیت وزن کم آن است که موجب از بین رفتن آن بر اثر شستشو می‌گردد. این نقیصه مانع استفاده از پرلیت در سیستمهای هیدروپونیک غرقابی یا سیستمهایی می‌گردد که در محیط باز طبیعی در معرض باد و بارانهای شدید قرار می‌گیرند. پرلیت دانه درشت مناسب برای هیدروپونیک تحت نام آئرولیت در بازار فروش می‌رسد.
لیکا
نام این ماده مخفف دانه‌های رس منبسط سبک بوده یک محیط کشت خیلی زبری را بوجود می‌آورد. این ماده تحت نامهای تجاری مختلفی از جمله ژئولیت، گروروکس و هیدروتون به بازار عرضه می‌گردد. همانطور که گفته شد این ماده از دانه‌های رسی انبساط یافته‌ای تشکیل شده که تحت دمای ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد به مدت ۳ساعت به این شکل در می‌آیند و محیط رشد متخلخلی را ایجاد نموده که بواسطه آن قادر به نگهداری آب می‌باشد. این ماده از نظر شیمیایی؛خنثی بوده و می‌توان از آن دوباره استفاده نمود و به اصطلاح قابل بازیافت می‌باشد، و این دو خاصیت به همراه دیگر خواص از جمله برقراری تعادل مناسب رطوبت، غذا و هوا جهت ریشه‌های گیاهان، بستر کشت کاملی را برای پرورش گیاهان بویژه در مورد کشت گلخانه‌ای هیدروپونیک گیاهان فراهم می‌نماید. مزیت عمده این ماده این است که بواسطه خلل و فرج و در نتیجه نفوذ هوا ما بین دنه‌های رس و تهویه و اکسیژن کافی به ریشه‌ها؛ پوسیدگی ریشه‌ها از بین می‌رود. پرورش دهندگان هلندی با ترکیب مساوی این ماده با الیاف نارگیل به بستر کشت کامل آلی هیدروپونیک دست یافته‌اند. باتوجه به اینکه سنگهای آتشفشانی نیز پاره‌ای از خصوصیات این ماده را دارند، مع الوصف بخاطر تغییرات احتمالی ph و برجای گذاشتن رسوبات سنگین و خطرناک برای محیط زیست، بهتر است از آنها اجتناب کرد.
قالبهای کمپوستی
جدیدترین دستاورد علمی در زمینه بسترهای کشت هیدروپونیک، قالبهای نرم اسفنجی است که از کمپوست طبیعی بعلاوه یک ماده سیمانی پلیمری نرم و تجزیه پذیر تشکیل می‌گردد. این اسفنجهای کشت ابعادی در شکلها و اندازه های مختلف قابل دسترس بوده و مسئله عمده پرورش دهندگان هیدروپونیک که همانا یک محیط کشت آلی است را برآورده می‌سازد. از اهم خصوصیات این محصول؛ عدم خرد شدن یا از هم پاشیدن آن در ضمن نشاء کاری یا انتقال نشاءها به محیط اصلی است که این ویژگی در مورد ریشه های ظریف و شکننده بسیار حائز اهمیت است.
از دیگر خصوصیات این ماده نسبت عالی هوا به آب است که در صورت استفاده با سینی‌های پلاستیکی، باعث رشد عمودی ریشه‌ها بجای رشد مارپیچی آنها می‌گردد. با توجه به عدم خرد شدن توپی‌ها و عدم جدا شدن و چسبندگی نازلهای حساس، از این قالبها به خوبی در تمامی سیستمهای هیدروپونیک استفاده می‌شود.
پشم سنگ
پشم سنگ فرآورده‌ای است که از رسیدن نوعی سنگ گدازه به صورت الیاف شفاف طویل و پنبه‌ای شکل شبیه پشمک تشکیل می‌گردد. بعد از تنیدن و ایجاد الیاف آنها را تحت فشار به صورت تکه یا قطعات مکعبی شکل برای مصرف هیدروپونیک آماده کرده و یا به صورت گلوله پشم به فروش می‌رسانند. از این فرآورده سالهاست که برای ایزوله کردن ساختمان ها به جای فایبرگلاس استفاده می‌گردد و طی بیست سال اخیر، حامی کشت تجاری هیدروپونیک بوده است. براحتی آب جذب کرده و از زهکشی خوبی نیز برخوردار است که این خواص، به خوبی استفاده فراوان این ماده را به عنوان بستر کشت اولیه (برای جوانه زنی) بذور و ریشه‌زایی قلمه‌ها توجیه می‌نماید. برخی از بزرگترین گلخانه‌های هیدروپونیک جهان، برای کاهش زمان رسیدگی و در نتیجه افزایش عملکرد سالیانه محصولات خود از این ماده استفاده کرده و با استریل کردن این مواد با بخار؛ چندین مرتبه از آن در طول یک سال؛ استفاده مجدد می‌نمایند.
اخیرأ استقبال کمی از این ماده از طرف علاقمندان هیدروپونیک شده است تا آنجا که می‌دانیم؛ دلیل آن شاید به مخاطره آمیز بودن آن برای محیط زیست و انسان مربوط شود. این ماده در طبیعت قابل بازیافت نبوده و تجزیه نمی‌‌گردد و موجب آلودگی و پدیده بزرگنمایی زیستی و تجمع املاح سرطان زا می‌شود.
فناوری هیدروپونیک
در یک سیستم هیدروپونیک، باید بتوان با استفاده از مناسب ترین روشهای توزیع عناصر غذایی؛ نیازهای خاص هر یک از گیاهان را برآورده ساخت. نیازهای عمده گیاهان که در هر سیستم هیدروپونیک بایستی برآورده گردد عبارتند از:
۱- تامین آب و عناصر غذایی متعادل و تازه و رساندن آن به ریشه گیاهان.
۲- حفظ تبادل گازی مطلوب بین محلول غذایی و ریشه گیاهان.
۳- محافظت از خشک شدن ریشه‌ها و افت سریع محصول در صورت خرابی پمپ یا قطع برق.
به طور کلی سیستمهای هیدروپونیک را می‌توان به دو دسته فعال و غیر فعال تقسیم بندی نمود. یک سیستم فعال شامل ابزار مکانیکی خاصی جهت بازچرخش محلول غذایی درون سیستم بوده، در حلیکه یک سیستم غیر فعال، متکی به فعالیت مویینه، جذب و یا نیرو ثقل برای تغذیه ریشه‌ها با محلول غذایی است. به طور کلی علاوه بر راندمان بیشتر، مزیت عمده دیگر سیستمهای فعال هیدروپونیک؛ سهولت خودکار نمودن ابزار و تأسیسات آن می‌باشد، که با یک سیستم کنترل خودکار بسیار ساده می‌توان نتایج زیادی به دست آورد. به طوری که در صورت لزوم می‌توان با اتصال یک فن به یک ترموستات ساده؛ دمای هوا را کنترل نمود و یا با اتصال یک تایمر به پمپ محلول غذایی، غذای مورد نیاز گیاهان را در اختیار آنها قرار داد. با طراحی مناسب یک چنین سیستمی، می‌توان با یک مخزن محلول غذایی بزرگ تا چندین هفته (قبل از پر نمودن مجدد مخزن) گیاهان را تغذیه نمود. در این صورت؛ تا زمانیکه سیستم خوب کار کند، گیاهان بدون نیاز به نظارت پیوسته فرد به رشد نامحدود خود ادامه می‌دهد.
برای اینکه یک سیستم هیدروپونیک کارآیی مطلوبی داشته باشد؛ باید مطمئن شد که سه نیاز اصلی گیاه را در بالا به آن اشاره شد، بطور پیوسته توسط دستگاه برآورده گردد. راندمان یا بازده سیستم به این علت که تعیین کننده هزینه‌های عملیاتی بوده و نیز در بعضی موارد می‌تواند مانع اختلال محیط رشد می‌گردد حائز اهمیت است. با استفاده از مهندسی هوشمند در کنار تجربه علمی می‌توان به بهترین نحو یک سیستم پربازده اتومات ساخت. با وجود مهارتهای فوق‌العاده مهندسی نوین؛ بعضی مواقع مسائل پیچیده تنها با راه حلهای پیچیده‌تری قابل حل می‌باشند. ثابت شده که با تجربه عملیاتی که معمولا بسیار موثق و قابل اعتماد نیز می‌باشد می‌‌توان از پس مسائل بس دشوار برآمد. بنابراین به راحتی می‌توان به یک باغبان هیدروپونیک در دستیابی وی به نتایج دائمی و سودمند کمک نمود.
سیستم کشت شن و سنگریزه
با وجودی که از شن می‌توان به عنوان یک محیط کشت موفق استفاده نمود؛ با این وجود بخاطر منافذ و خلل و فرج ریز بینابین دانه‌های آن، از تهویه ضعیفی برخوردار می‌باشد. موقع انتخاب یک محیط کشت بدون خاک همواره ببینید آیا ظرفیت نگهداری آب آن خوب است و بعلاوه آیا از زهکش مناسب برخوردار می‌باشد؟ این دو عامل، متضمن تغذیه رسانی مطلوب؛ دفع دی اکسید کربن و جذب اکسیژن، نقش مهمی در محیط اطراف ریشه ایفاء می‌نماید.
اکسیژن برای انجام تنفس گیاه و در نتیجه تأمین انرژی لازم برای جذب آب و یونهای غذایی، لازم می‌باشد. با این مطالعات افزایش جذب اکسیژن توسط ریشه‌ها و در نتیجه رشد سریعتر، سالمتر و قویتر محصول به اثبات رسیده است. بواسطه این دستاوردها، روشهای نوین پرورش با استفاده از این یافته‌ها در جهت ارتقاء کمی و کیفی محصولات پا به عرصه ظهور گذارده‌اند.
سیستم سطلی هلندی
این روش برای اولین مرتبه در هلند ابداع و به جهان معرفی شد و امروزه توسط پرورش دهندگان همان کشور، برای پرورش انواع رز؛ گوجه فرنگی و خیار گلخانه ای مورد استفاده گسترده‌ای قرار دارد. این روش؛ می‌توان از هر نوع محیط کشت منجمله الیاف نارگیل، پرلیت، سنگ لیکا، سنگریزه و حتی شن استفاده نمود. این سیستم در اصل شامل یک سطل ۱۰ لیتری با یک سوراخ زهکش مخصوص است که به صورت یک راهکار احتیاطی در ته ظرف برای برگشت املاح غذایی اضافی به مخزن عمل می‌کند. از این روش بیشتر برای گیاهان بزرگ و دارای دوره رشد طولانی همچون گوجه فرنگی و خیار گلخانه‌ای و یا رزهای رونده استفاده می‌گردد. هر سطل بطور جداگانه با یک یا قطره چکان تغذیه شده و مازاد محلول غذایی از هر سطل وارد یک لوله پی وی سی مشترک به قطر ۳ سانتیمتر گشته و از آنجا به مخزن غذایی بر می‌گردد. مخزن سیستم پایین تر از لوله زهکش قرار داشته و تحت تاثیر قانون جاذبه، محلول غذایی اضافی به آن برمی‌گردد، سپس با یک پمپ، مجددأ محلول غذایی قطره چکانها را تغذیه نموده تا چرخه تغذیه پایدار بماند. در ته ظرف یک فرورفتگی تعبیه شده تا آب ثقلی را به راحتی به سمت لوله زهکش هدایت نماید. بهترین فاصله ظروف از همدیگر ۲۵ سانتیمتر از مرکز دو ظرف از همدیگر است.
سیستم پشم سنگ
ساده‌ترین و در عین حال رایج‌ترین روش هیدروپونیک عبارت است از آبیاری قطره‌ای بر روی بستر پشم سنگ ردیفی. با این روش علیرغم تولید روان آب، بخاطر هزینه نگهداری و تعمیرات بسیار کم و بهره‌وری بالای آن در بین تولید کنندگان تجاری گوجه فرنگی و فلفل گلخانه‌ای طرفدار زیادی دارد.
روش لایه نازک محلول غذایی (NFT)
این روش برای اولین مرتبه توسط آلن کوپر در موسسه تحقیقات محصولات گلخانه‌ای در لیتل هامپتون انگلستان پایه گذاری شد. در این روش، گیاهان را در مجراهایی که با فواصل معین سوراخ شده قرار داده و از ته مجرا غشاء نازکی (۱-۳میلیمتر) از محلول غذایی جریان می‌یابد. قرار دادن ریشه گیاهان در این مجرا به گونه‌ای است که قسمتی از ریشه در جریان محلول غذایی قرار داشته و قسمتی از آن خارج از محلول غذایی قرار دارد. مجموعه پمپ و مخزن در پایین لوله کشت قرار داشته و محلول غذایی برگشتی را جمع نموده، مجددأ داخل سیستم پمپ می‌نماید(سیستم بسته).
ریشه ها اکسیژن مورد نیاز خود را نیز از درون لوله کشت تهیه می‌نمایند. کانالهای مسدود باعث حفظ کامل رطوبت و ممانعت از خشکیدگی ریشه ها می‌گردد. در هر صورت با حفظ و نگهداری لایه نازک محلول غذایی با تجمع ریشه‌ها در کف لوله کشت و منبع جریان محلول غذایی در بعضی نقاط مشکلات جزئی ایجاد می‌گردد. با این وجود بعلت بسته بودن کانال جریان غذایی و محدودیت تبخیر، نصب آسان، نگهداری کم هزینه با راندمان این سیستم بالا می‌باشد.
این روش را می‌توان به دو صورت عمودی و افقی نیز طرح نمود. تنها عیبی که بر این سیستم وارد است، قطع جریان برق و از کار افتادن پمپهاست که می‌توان این نقیصه را با مراقبت دائمی و اتصال اتومات سیستم به برق اضطراری نیز برطرف نمود.
سیستم کفه شناور
روش جالب دیگری که بالاخص برای پرورش گیاهان بوته‌ای همچون کاهو، کلم و دیگر علوفه کاربرد فراوانی دارد عبارتست از سیستم کفه شناور، که در آن گیاهان را درون بسته‌هایی که داخل ورقه‌های استیروفومی شناور بر روی تشت محلول غذایی قرار دارند، پرورش می‌دهند. با پمپهای مخصوص، محلول غذایی را گردانده و اکسیژن دهی می‌نمایند تا مانع راکد ماندن آب گردد. این سیستم، ابزار با صرفه تولید فراوان و سریع گیاهانی همچون کاهو، کلم و علوفه می‌باشد.
سیستم Ein Gedi
سیستم مزبور از محفظه‌ها یا جعبه‌های رشد مستطیلی کاملا مسدودی تشکیل شده که درون هر محلول غذایی ۱۰- ۲ سانتیمتر پائین تر از جعبه‌های حاوی گیاه جریان دارد. هوای بین جعبه‌ها و محلول غذایی در جریان، توسط نازلهای تعبیه شده در لبیه داخلی بالای محفظه (کانال غذایی)، مه پاشی می‌گردد. ریشه‌هایی که به درون منطقه مه پاشی رشد می‌نمایند؛ در معرض اکسیژن بالا قرار گرفته و رشد و نمو فراوانی خواهند داشت. ریشه‌ها ضمن رشد و نفوذ به منطقه مه پاشی، با گردش محلول غذایی اکسیژن دار مواجه خواهند شد و در نتیجه مسئله رکورد رایج در روش غشاء غذایی را نخواهد داشت، با این روش می‌توان به طرز موثری، نهالها و قلمه‌ها را به سرعت بالا به گیاهان کامل و سالمی تبدیل نمود.
گلدانهای خود تغذیه
دستآورد جدید هیدروپونیک که پا به عرصه بازار آمریکا گذارده است؛ سیستم گلدانهای خود تغذیه می‌باشد. سیستمی بی نظیر و خود تغذیه که در صنایع تجاری جهان بسیار مورد اعتماد واقع شده است. درون هر گلدان خود تغذیه، یک دریچه کنترلی حساسی تعبیه شده که به طور اتومات عمل آبپاشی محلول غذایی مورد نیاز هر گیاه را بر عهده دارد. از آنجا که دریچه کنترل طبق قانون جاذبه عمل می‌کند؛ نیاز به پمپ و تایمر در سطح کوچک (۲۰ سینی یا کمتر) نخواهد بود. این امر به نوبه خود باعث شده تا در مناطقی که امکان کنترل و نظارت دائمی انسان میسر نبوده و یا در مناطقی که استفاده از برق توجیه ندارد و یا امکان پذیر نیست؛ استقبال خوبی از این سیستم گردد. یکی دیگر از مزایای عمده این سیستم؛ حذف اتلاف آب یا عناصر غذایی است؛ چون دریچه‌های کنترلی آن به گونه‌ای عمل می‌کنند که تنها در صورت نیاز قطعی گیاه به مواد غذایی باز شده و با برطرف شدن نیاز گیاه، بسته می‌‌‌باشند. از منافع دیگر این سیستم امکان استفاده از چندین محیط کشت منجمله الیاف نارگیل، پرلیت، پشم سنگ و سنگریزه می‌باشد.
سیستم جزر و مدی
یکی از ساده‌ترین و ابتدائی ترین روشهای هیدروپونیک است. سیستم متشکل از مخزن محلول غذایی، پمپ، سرریز، سینی کاشت است که حاوی چندین ظرف کشت محتوی محیط کشت همچون پشم سنگ و یا الیاف نارگیل می‌باشد در دوره‌های زمانی مشخص که توسط تایمر به پمپ القاء می‌شود؛ محلول غذایی به سینی کاشت پمپاژ شده و اضافی آن از سرریز به مخزن بر می‌گردد. تایمر را می‌توان روی ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در هر یک تا ۲ ساعت تنظیم کرد. همچون روش NFT، تنها عیب این سیستم نیز می‌تواند وابستگی آن به برق دانست که با قطع برق یا خرابی پمپها خشکیدگی ریشه‌ها و در نتیجه نابودی آنها را به دنبال خواهد داشت.

منابع
کتاب طراحی سیستم‌های کشت هیدروپونیک
نویسنده : کیت روبرتو
ترجمه : مهندس ساسان جعفرنیا
مهندس مهدی داعی
مهندس مهدی صفایی
کتاب فن آوری و کارآفرینی در هیدروپونیک(آبکشت)
تالیف : دکتر حمید مهرآوران