آشنایی و کنترل تریپس در گلخانه

معرفی

نام علمی: THysanoptera

کلمه تریپس از دو کلمه(Thysano)  به معنی ریشک و (petera) به معنی بال می باشد و این اشاره به این مطلب دارد که حاشیه بال های این حشرات دارای ریشک‌های بلندی است

    این حشرات در اغلب بخش های جهان وجود دارند که شبیه به پشه ریزی است که دارای رنگ زرد است. نرها به طول (۱-۹/۰ میلیمتر ) درازا دارند درحالی که ماده ها طول بیشتری دارند و ۲/۱ میلیمتر می باشند. تخم های این حشرات با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند .

انواع مهم تریپس:

• thrips tabaci

• thrips franklinilla

• Heliothrips  haemorrioidalis

Franklinia قرنطینه ای است و در ایران هنوز نیامده است ولی در انتقال ویروس از tabaci اثر بیشتری دارد.

شکل شناسی:

   تریپس حشره ای ظریف با بال های حاشیه دار است و حاشیه ای روی جفت پاهایشان دیده می‌شود. تریپس های نابالغ ،لارو (نمف) نامیده می‌شوند. تریپس دارای شش پا ، شکم باریک و بال کوتاه می باشند. بیشتر تریپس ها رنج رنگشان از نیمه شفاف سفید تا زرد متمایل به قهوه ایی تیره یا سیاه هستند. که بسته به گونه و چرخه زندگیشان دارد. بیشتر تریپس ها رنج رنگشان از نیمه شفاف سفید تا زرد متمایل به قهوه ایی تیره یا سیاه هستند. که بسته به گونه و چرخه زندگیشان دارد. تریپس در گلخانه بکرزا ( parthenogenic) است یعنی بدون جفت گیری تولید نسل می کند ونرها بندرت دیده می شوند. ماده ها تخم های خود را در درون برگ یا میوه قرار می دهند. حشرات نر و ماده خیلی به هم شبیه هستند. حشرات نر کوچکترو فاقد تخم ریز و یا زائده لوله مانند در انتهای شکم می باشد.

چرخه زندگی:

   چرخه زندگی تریپس شامل ۶ مرحله می باشد.  شامل تخم،۲ مرحله لاروی فعال(نمف) ,مرحله پیش شفیرگی، مرحله شفیرگی (pupal) و مرحله بزرگ سالی می باشد. تخم ها در سلول های پارانشیمی گل و برگ گذاشته می شوند (خوشبختانه در این مرحله بسیاری از تخم ها می میرند). بعد از چند روز تخم ها باز شده و لاروها فوراً شروع به تغذیه از سلول های پارانشیمی و گرده گل ها می کنند. درطی دوره نمف توانایی تحرک افزایش می یابد.

   تریپس ها بعد از مدت کوتاهی از تخم در آمده (که بستگی به دما دارد). و خیلی فعال می شود. و تا ۳ سانتیمتر میتواند بپرد. و به علت اندازه کوچکشان به راحتی توسط باد پخش می شوند. ماده ها پس از ۳ روز از زندگیشان شروع به تخم گذاری می کنند.

دامنه میزبانی:

  دامنه میزبانی این آفت وسیع می باشد که شامل بادمجان، فلفل، کدوئیان، لوبیا، پیاز ، مرکبات، نخود فرنگی، داودی، لگومها، خربزه، خیار، کنجد، آفتابگردان، سویا، کدو، گوجه فرنگی، ارکید و… 

روش های تشخیص تریپس در گلخانه:

• مشاهده کارتهای زرد و آبی

• خسارت روی برگهای جوان که حالت نیش زدگی دارد .

• خسارت روی غنچه ها و گل ها

• همچنین اگر کاغذ سفیدی بر زیر گل یا برگ بگیریم و برگ را بتکانیم حشرات بر روی آن ریخته می شوند.

   در مجموع شناسایی این آفت مشکل است زیرا تخم ها و آفت در زیر سطح برگ هستند. همچنین در مجموع تخم گذاری این حشره غیر معمول است چون ماده تخم هایش را با مدفوع خودش می پوشاند.

 نحوه خسارت:

    خسارت تریپس موجب  زشت و بد شکل برگ ها می شود. معروفیت تریپس به علت این است که ویروس از گیاهی به گیاه دیگر منتقل می شود. همچنین این آفت از اندام های گیاهی تغذیه می کند. تریپس ها دهانشان دارای قسمت های سوهان مانندی است که با آن گلبرگ گل یا برگ ها می مکند که این عمل باعث ایجاد رگه های قهوه ای بر گلبرگ های روشن گل ها  می شود.  همچنین تریپس موجب ضعیف شدن گیاهان می شود.

    بیشترین خسارت تریپس بر گلهای زرد و صورتی می باشد که از مهم ترین آنها می توان به Buty  by oger     نوعی گل صورتی اشاره کرد. (  wisdom  – king kong- sweet Avalanch      )

    همچنین ممکن است خط ها یا رگه های نقره ای یا سفید در شاخ و برگ گل ها ایجاد کند. بعد از این مرحله تنش اضافه شده و باعث تخریب بویژه در غنچه های کوچک می شود. برگ ها دفرمه شده و یا نقره ای رنگ می شوند. رنگ نقره ای به نظر می رسد به علت خالی شدن سلول های پارانشیمی توسط عمل مکیدن باشد.

    بر اثر تغذیه تریپس قطرات بسیار کوچک مایع مایل به قرمز در هر دو سطح برگ دیده می شود که بوسیله تریپس ترشح شده اند.  رنگ این قطرات بتدریج سیاه می شود.این گلبول های مایع (قطرات کوچک) از نظر اندازه بزرگ و سپس قلقلی می شوند و بلافاصله یک گلبول دیگر شروع به تشکیل شدن می کند، که در نتیجه این اعمال باعث بوجود آمدن لکه های سیاه در مناطق مورد هجوم است.این گلبول ها بعنوان بازدارنده های (پرداتور)عمل می کنند.

 روش انتقال آفت:
   اندامهای گیاهی که قادر به انتشار آفت هستند شامل: میوه ها، برگها، گیاهچه‌ها، در مسافتهای طولانی انتشار آفت توسط وسایل نقلیه، چمدانها و مسافرین صورت می گیرد.

علائم خسارت:

  خسارت وارده توسط این آفت مانند سایر تریپس ها می باشد. وقتی جمعیت آفت بالا باشد تغذیه آنها باعث ایجاد ظاهر برنزی و نقره ای روی سطح گیاه به خصوص رگبرگ میانی و سایر رگبرگها و سطح میوه ها می شود. برگها و شاخه های انتهایی کوتاه مانده و میوه ها دفرمه شده و لکه دار شده اند. کلا وجود عسلک و قارچهای فوماژین، رنگهای غیر عادی برگها

 علائم

    تغذیه آفت روی نقاط رشد که dead Heart ایجاد نموده و بد شکلی میوه ها از علائم وجود این آفت می باشد.

کنترل:

• استفاده از ارقام مقاوم

•  از بین بردن علف های هرز مزارع

• استفاده از تله آبی کارت های آبی رنگ آغشته به مواد چسبناک

• مبارزه شیمیایی:

     ۲-۳ نوبت سم پاشی پس از چند برگی یا کفتری شدن بوته با استامی پراید+کنفیدور – ابرون -دی کلرووس-پرمترین- موونتو- لاروین- اتیون – پروئعوس – –دیازینون – بازودین-اتیون-دی کلرووس-پرمترین