کپک خاکستری، بیماری قارچی شاخصی با پهنه تاثیرگذاری وسیع است که عامل آن گونه های مختلف Botrytis می باشد. این بیماری بسیاری از صیفی جات، میوه ها، گل ها، درخت ها، بوته ها را آلوده می کند. تاثیرگذاری بیماری روی بافت های گیاهی ضعیف و همچنین گیاهان آسیب دیده بیشتر است. عامل اصلی رشد و تکثیر رطوبت می باشد، در واقع هرچه گیاه مرطوب تر باشد بیشتر مستعد به آلودگی توسط Botrytis است. از آن جا که گسترش این بیماری بسیار سریع است، توان تخریب و پوسیدگی بسیار بالایی دارد.

علائم بیماری

کپک خاکستری نشانه های مختلفی در انواع گونه های گیاهی به جا می گذارد. این بیماری به طور معمول (همانگونه که از نامش پیداست) باعث ایجاد پوشش کرکی و خاکستری روی گل ها، برگ ها و میوه های رسیده می شود. اسپورهای خاکستری – سفید این بیماری به محض ایجاد آلودگی روی نواحی مختلف گیاه قابل مشاهده است.

آلودگی معمولا با لکه های دوار قهوه ای آغاز می شود، چندی بعد و با تولید حجم زیادی از اسپورهای خاکستری، پوشش کرکی شروع به شکل گفتن می کند.این حالت معمولا در یخچال روی توت فرنگی هایی که مدت زیادی نگهداری شده اند، قابل مشاهده است. کپک خاکستری  می تواند باعث ایجاد لکه و حتی پوسیدگی برگ ها، گل ها و میوه ها شود. در برخی گیاهان مانند رزها، این بیماری می تواند باعث ایجاد شانکر (زخم ها و لکه های موضعی به صورت فرو رفتگی) روی ساقه گیاه شود. پیاز گل ها و حتی بذر گیاهان نیز در صورت وجود رطوبت بالا مستعد پوسیدگی توسط این عامل بیماری هستند.

شرایط زیست

Botrytis قادر به حمله به بافت های سالم نیست مگر این که آن ناحیه مرده یا صدمه دیده باشد و یا نیاز های غذایی گیاه را تامین کند. این قارچ قادر به رشد در محدوده ی دمایی بسیار گسترده ای است به طوری که توان زنده مانی در دمای ۲- تا ۳۲ درجه سانتی گراد را دارد. البته شرایط مساعد برای رشد در دمای ۲۱ تا ۲۸ درجه سانتی گراد تامین می شود. فعالیت قارچ در دمای پایین تر از ۲۱ بیشتر از فعالیت آن در دمای بالای ۲۸ می باشد. همانطور که قبلا هم گفته شد رطوبت بالا نقش بسیار مهمی در میزان گستردگی این بیماری دارد.

پیدایش نواحی آلودگی

۱- نواحی جراحت دیده مثل شاخه های هرس شده (ضد عفونی نشده)

۲- گلبرگ های پنهان

۳- برگ های آسیب دیده و شاخه های شکسته

۴- بذر های در حال رشد که در شرایط خنک و مرطوب باشند

۵- قلمه ای از گیاهی با آلودگی گسترده ی Botrytis

۶- برگ بیش از حد آبیاری یا کوددهی شده

راه های کنترل

۱- رعایت اصول بهداشتی. جمع کردن بافت های مرده از روی سطح خاک و خارج کردن و از بین بردن آن ها یکی از این اقدامات است. البته این اقدام به تنهایی کافی نیست، چرا که این قارچ توانایی تولید ۶۰۰۰۰ اسپور روی بافتی گیاهی به اندازه ناخن دست را دارد.گفتنی است برای ایجاد آلودگی یک اسپور هم کافی است.

۲- جلوگیری از آسیب دیدن گیاه. با گیاه خود مهربان باشید و پس از هرس یا قلمه زنی بافت مورد نظر را ضد عفونی کنید.

۳- تراکم گیاهان را کم کنید. هرچه تراکم بیشتر باشد، سایه اندازی و رطوبت تجمع یافته بیشتر است. این شرایط برای تکثیر هر نوعی از بیماری مساعد است.

۴- فریز کردن در دمای ۰ درجه سانتی گراد باعث تاخیر در رشد می شود. گرچه این روش به طور کامل زنده مانی عامل بیماری را مورد خطر قرار نمی دهد اما حداقل از تکثیر گسترده آن در شرایط بهتر جلوگیری می کند.

پیشگیری از بیماری کپک خاکستری

  • انجام تهویه و کاهش رطوبت

  • استفاده از پوشش های پلاستیکی UV دار

  • استفاده از قارچ کش های “دی کربوکسیامید” و “بندزی میدازول”

کنترل شیمیایی

روی گیاهانی که در معرض کپک خاکستری هستند به ندرت از روش شیمیایی استفاده می شود. بیشتر قارچ کش ها نقش پشتیبانی دارند به این معنا که در صورت وجود احتمال وقوع و مهیا بودن شرایط محیطی از قارچ کش ها استفاده می شود. در هر صورت اسپری کردن قارچکش های ذیل در صورت لزوم پیشنهاد می شود:

۱- کاپتان: برای انگور، بلوبری، آلو، هلو، توت فرنگی و گیلاس توصیه می شود. ( مقدار مصرف باید با مشورت گیاه پزشک انتخاب شود)

۲- کلروتالونیل: در باغچه خانه و همچنین بر روی گیلاس و توت فرنگی استفاده می شود. (معمولا با غلظت ۲ میلی لیتر در لیتر)

و همچنین: Copper Fungicides و Neem Oil وThiophanate Methyl