عدم استفاده از سیستم خنک کننده در گلخانه و افزایش دمای آن چه تبعاتی برای گیاه به دنبال خواهد داشت؟ برای خنک کردن گلخانه از چه روشهایی میتوان استفاده کرد؟
خنک کردن گلخانه بسیار سختتر و پر هزینهتر از گرم کردن آن میباشد. در تابستان هوای داخل گلخانه اغلب 11 درجه سانتیگراد بیشتر از دمای محیط بیرون است. اثرات زیان بار دمای بالا شامل عدم استحکام ساقه، کاهش اندازه گل، تاخیر در گلدهی و مرگ جوانه است. روشهای خنک کردن شامل : 1- سایه دادن، 2- رنگ آمیزی پوشش گلخانه، 3- سایه دادن با آب آهک، 4- روش تبخیری پوشال و پنکه، 5- روش فن و پد.
1- سایه دادن
لازم است به طریقی پوشش گلخانه پوشانده شود تا مانع تابش مستقیم اشعه آفتاب به گلخانه گردد. این کار هر چند که روشنایی گلخانه را کاهش میدهد اما تا حدی مانع از افزایش دما گلخانه میشود.
2- رنگ آمیزی پوشش گلخانه
از رنگهای پلاستیکی برای رنگ کردن پوشش گلخانهها استفاده میگردد.
3- سایه دادن با آب آهک
در این روش برای بهتر چسبیدن محلول آب و آهک آن را با یک قاشق روغن کتانن محلول میکنند تا به خوبی بر روی پوشش گلخانه چسبیده شود. جوهر نمک نیز این محلول را به سهولت برطرف میکند. ولی جوهر نمک برای اسکلتهای فلزی و آلومینیومی زیان آور است و باعث پوسیدگی اسکلت میشود. سایه دادن مخلوط آب و خاک شبیه آب آهک است اما عیب این روش شکستگی در اثر سنگینی حاصل از رسوب است.
4- روش تبخیری پوشال و پنکه
با پوشال و پنکه در روزهای گرم میتوان تا 30-20 درجه سانتیگراد دمای گلخانه را کاهش داد. البته این روش در مناطقی با رطوبت نسبی پایین بهتر صورت میگیرد. روش کار بدین صورت است که در یک طرف گلخانه پوشال و در طرف مقابل آن پنکهها قرار داده میشود. هوای بیرونی در اثر عبور از لایههای فیبری مرطوب خنک شده و گرمای داخل را گرفته و از طریق پنکه خارج میشود و از این طریق جایگزین هوای گرم گلخانه میگردد.
ارتفاع منطقه از سطح دریا باید کمتر از 300 متر باشد. با افزایش ارتفاع از سطح دریا سرعت خروج هوا باید افزایش یابد. در ارتفاع بالا هوا رقیقتر و سبکتر میشود و باید حجم بالاتری از هوا در داخل گلخانه جابهجا شود تا اثر خنک کنندگی معادل ارتفاع پایین بدست آید.
5- روش فن و پدهای سلولزی
برای کاهش دما در فصل گرما روشهایی وجود دارد که مرسوم ترین و در عین حال ارزانترین آنها روش پدهای سلولزی به جای پوشال استفاده میشود. قاب دور پدها برای نگهداری و نیز به گردش در آوردن آب به دور آنها بکار میرود.
نحوه اجرای این سیستم بدین صورت است که در یک سمت گلخانه پدهای سلولزی نصب شده و در سمت مقابل فنهای مکنده قرار دارند. این فاصله نباید بیشتر از 45 و کمتر از 35 متر باشد. با گردش فنها، هوای گرم از خارج گلخانه به داخل پدها نفوذ میکند و ضمن عبور از پد، دمای خود را از دست میدهد و در فضای گلخانه جاری میشود تا از سمت فنها خارج گردد.
دمای مطلوب برای گلخانه البته بسته به نوع محصول بین 22 تا 30 درجه سانتیگراد است. در نتیجه در مناطقی که حداکثر دمای مطلق 43 درجه است، میتوان با کاهش حدود 15 درجه توسط این سیستم و کاهش حدود 8 درجه توسط پرده سایهبان، به دمای مورد نظر دست یافت. اما این روش در مناطق خشک کارایی خواهد داشت زیرا در این روش علاوه بر برودت، رطوبت نیز تولید میشود و اساس عملکرد سرمایشی آن، تبخیر آب از جدارهی پدها میباشد که افت دما را باعث میگردد. لذا در مناطق مرطوب چون هوا از رطوبت بالایی برخوردار است، عمل تبخیر نیز به سختی صورت میگیرد.
در مناطق شمالی کشور که رطوبت نسبی هوا زیاد است و از طرفی دمای هوا خیلی زیاد نیست، میتوان با به گردش در آوردن هوای ساکن و بدون نیاز به پد، به دمای مورد نیاز گلخانه دست یافت. به این ترتیب با تخلیه مداوم هوای گلخانه و ایجاد گردش هوا توسط فنهای سیرکوله، میتوان دما را تا حد مناسبی کاهش داد. اما در مناطق گرم و رطوبتی مانند جنوب کشور باید از روشهای دیگری مانند سیستم خنک کننده چیلر و هوا سازهای مرتبط با آن استفاده نمود که البته بسیار پرهزینه نیز هست.
منبع: کتاب مدیریت گلخانه
مولفان: مریم مرادمند، سمیه عباس عبدلی، رضا مرادمند
اشتراک مطلب در شبکههای اجتماعی